آمریکا؛ عامل بدعت گذاری در مناسبات بین الملل

به گزارش راهبرد معاصر؛ آمریکا جهان را وارد فرآیند پیچیده ای کرده است. حرکتی که دولت ترامپ در زمینه فعال سازی مکانیزم ماشه و اجبار جهان به پذیرش خواست آمریکا در اعمال تحریم های یک طرفه و فاقد هر گونه دلیل برای تحریم جمهوری اسلامی ایران انجام می دهد ، عملاً شورای امنیت سازمان ملل را در وضعیت بغرنجی قرار داده است، همچنین همپیمانان اروپایی آمریکا هم در وضعیت پیچیده‌ای قرار گرفته اند بنحوی که آمریکا شرایط بازی راهبردی را در محیط شورای امنیت بسیار پیچیده‌ کرده است.

اگر آمریکا به صورت یک جانبه بازگرداندن مکانیزم ماشه را در دستور کار عملیاتی خود قرار دهد، عملا کشور خارج شده از برجام، چنین موضوعی را در جهان اعلام می کند و اعلان این مسئله است که یک قدرت جهانی می‌تواند عملاً یک معاهده بین المللی که امضای پنج قدرت شورای امنیت پای آن است را یک تنه باطل کند و در روابط بین الملل بدعت گذاری را پایه‌گذاری کند. قطعا بدعت گذاری آمریکا می تواند مستمسکی برای سرپیچی و عبور یک طرفه از قوانین بین المللی برای برخی کشورها در عدم تمکین به قرادادهای دو جانبه یا چند جانبه بین المللی باشد. هر چند که آمریکا اینک یک قدرت جهانی است اما ممکن است سال های دیگر کشور دیگری در جا به جایی قدرت، به قدرت برتر جهانی تبدیل شود، لذا بدعت گذاری آمریکا در عرصه بین الملل منجر به اجرای این روش در آینده های نه چندان دور توسط سایر قدرت های جهانی می شود.

خروج آمریکا از برجام قاعدتا به معنای عدم امکان دخالت آمریکا در توافق برجام است، لذا آمریکا در حال حاضر به دلیل خروج خود خواسته از برجام نمی تواند مکانیزم ماشه را علیه جمهوری اسلامی ایران فعال کند، اما به لحاظ اجرایی توان و قدرت بین‌المللی انجام چنین کاری علیه ایران از طرف آمریکا وجود دارد. آمریکا در راستای یکجانبه‌گرایی که سالهای سال به آن عادت دارد، قدرت های حاضر در شورای امنیت را در موضع دوگانه و پارادوکسی قرار داده است. اگر کشورهای عضو برجام از آمریکا تمکین کنند قطعا آنها نیز در امر بدعت گذاری شریک آمریکا شده اند، هر چند که در صورت عدم تمکین از آمریکا، دولتمردان آمریکا عملا به صورت یک طرفه مکانیزم ماشه را فعال می کنند و تحریم را علیه جمهوری اسلامی ایران باز می گردانند بنابراین اتحادیه اروپا، چین و روسیه عملاً در برابر فعال شدن مکانیزم ماشه علیه جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرند.

قابل پیش بینی است که آمریکا با فعال سازی مکانیزم ماشه تا اطلاع ثانوی مانع بزرگی در برابر هر گونه داد و ستد نظامی با ایران در سطح بین المللی ایجاد می کند بنحوی که درصد بالایی از این اتفاق قابل تحقق است، نه امکان خرید تسلحیات از ایران وجود دارد و ایران هم امکان خرید تسلیحات از سایر کشورها را نخواهد داشت. تبعیت اروپا از آمریکا به دلیل فشارهای جانبی و تحمیلی اقتصادی قطعی است اما فشار آمریکا به اعضای برجام آنها را وارد پارادوکس پیچیده ای می کند که این کشورها را در موقعیت بدی قرار می‌دهد.

وضعیت تحمیل شده آمریکا به ایران، دو گزینه را پیش روی مسوولان جمهوری اسلامی ایران می گذارد. تلاش آمریکا برای استفاده از مکانیزم ماشه علیه جمهوری اسلامی ایران اگر در راستای بازگرداندن ایران به پشت میز مذاکره باشد و ایران به این دلیل حاضر به مذاکره با آمریکا شود مساله ای است که بر اساس رویکرد کلی نظام که از سوی مقام معظم رهبری بیان شده قطعا جمهوری اسلامی ایران هیچ گاه حاضر به مذاکره‌ با آمریکا نیست. کشاندن ایران به پای میز مذاکره براساس خواست ایران برای نشستن پای میز مذاکره واقعی نیست، بلکه تحمیل دیکته نویسی به ایران است. رقم خوردن چنین خواسته ای از سوی آمریکا، موجب می شود جمهوری اسلامی ایران مستمسک های قوی و حقوقی برای خروج کامل از برجام را رو کند، به این معنا که آمریکا عملا مرگ برجام و خروج ایران از برجام را رقم زده است.

از سوی دیگر اهرم فشار از دست اروپا علیه ایران گرفته می شود لذا فشارهای زیادی از دوش جمهوری اسلامی ایران در مساله عمل به برجام و عمل به مفاد برجام و برنامه های هسته ای و نظامی برداشته می شود.

از سوی دیگر اروپا و حزب دموکرات آمریکا نگران تصمیم گیری های یک جانبه آمریکا در فعال سازی مکانیزم ماشه هستند، آنها نگران هستند که جمهوری اسلامی ایران با اتکا به این موضوع عملا برای همیشه از برجام خارج شود. جمهوری اسلامی ایران حتی قبل از فعال سازی مکانیزم ماشه در دو سال گذشته تحت شدید ترین تحریم های آمریکا بوده است لذا فعال سازی مکانیزم ماشه عملا بار اضافی بر ایران تحمیل نمی کند، چرا که وضعیت ما کماکان در حالت مکانیزم ماشه است.

قطع به یقین فعال شدن مکانیزم ماشه خروج رسمی جمهوری اسلامی ایران از برجام را رقم می زند ضمن اینکه می تواند مقدمه ای برای اعلام خروج ایران از ان پی تی باشد. جمهوری اسلامی ایران سالهاست به خواسته های ان‌پی‌تی و بازرسی ها تن داده و از آنها تمکین کرده است، حد همکاری مسوولان جمهوری اسلامی ایران به تعبیر دولت آقای روحانی حتی از بازرسی‌های ی فراقانونی نیز بیشتر بوده است، ضمن اینکه دولت جمهوری اسلامی ایران به صورت داوطلبانه بازرسی‌های را پذیرفته، بنابراین ایران از مسائل یاد شده می تواند به عنوان مستمسکی در دفاع از خود بهره برداری کند، همکاری که عملا نه تنها دستاوردی برای ایران به دنبال نداشته، بلکه بسیاری از فرصت ها را از ایران سلب کرده است، لذا این مساله می تواند فرصتی برای خروج از ان‌پی‌تی باشد.

با نگاهی به آنچه که در حاشیه و پس پرده این موضوع وجود دارد مشخص است که جهان در شرایط بسیار پیچیده ای قرار گرفته است، ایران با گزینه های خود و آمریکا هم با سلاح زور و تهدید در سطح بین الملل قلدری می کند. قلدری آمریکا اتحادیه اروپا، چین و روسیه را در وضعیت بغرنجی قرار داده است، وضعیتی که هر کدام در برابر آن دچار تناقض‌های جدی برای اتخاذ بهترین تصمیم شده اند.

قطعا جمهوری اسلامی ایران با توجه به اینکه خروج آمریکا از برجام قابل اثبات است و اینکه آمریکا به صورت رسمی خروج خود را ثبت کرده و به وسیله بیانیه کاخ سفید و وزارت خارجه خود و اعلان آن به رسانه ها تردیدی بر این موضوع نگذاشته است، عملا دست آمریکا را برای فعال کردن مکانیزم ماشه می بندد. با اینکه از نظر حقوقی و حقوق بین الملل دست ایران در این زمینه بالاتر است، اما بحث این است که آمریکا را اصلاً کاری به شورای حکام و اعضای برجام ندارد و قانون و قواعد بین المللی ندارد. با اینکه جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به شورای امنیت و دادگاه لاهه و داد گاه کیفری بین المللی شکایت کند، هر چند دست ایران از جهت مدارک و اسناد پر است اما تمامی این مسائل نمی تواند مانع و قدرت بازدارنده ای در برابر زورگویی یک جانبه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و فعال سازی یک جانبه مکانیزم ماشه و تحمیل اجرای آن بر سایر کشورها باشد.